Ból brzucha z lewej strony to jeden z najczęstszych objawów zgłaszanych w gabinetach lekarskich. Jego spektrum jest niezwykle szerokie – od błahych dolegliwości, jak niestrawność czy gazy, po stany bezpośredniego zagrożenia życia, jak zapalenie trzustki czy pęknięcie tętniaka aorty. Zrozumienie, jakie narządy znajdują się w tej okolicy i jaki charakter ma ból, jest kluczowe dla wstępnej oceny sytuacji.
Anatomia lewej strony brzucha – co może być źródłem bólu?
Aby zrozumieć potencjalne przyczyny bólu, kluczowa jest znajomość anatomii. W lewej części jamy brzusznej znajdują się kluczowe narządy, a dolegliwości mogą pochodzić z któregokolwiek z nich:
- Żołądek: W większej części położony jest po lewej stronie nadbrzusza.
- Trzustka: Ogon trzustki sięga w lewo, w bliskie sąsiedztwo śledziony.
- Śledziona: Znajduje się w lewym górnym kwadrancie, pod żebrami.
- Lewa nerka i nadnercze: Położone są głębiej, w przestrzeni zaotrzewnowej.
- Jelito grube: W tym obszarze przebiega zstępnica oraz esica, która jest częstym źródłem problemów bólowych.
- Jelito cienkie: Pętle jelita cienkiego wypełniają znaczną część jamy brzusznej.
- Narządy u kobiet: U kobiet po lewej stronie podbrzusza znajduje się lewy jajnik i jajowód.
Warto również pamiętać o bólu rzutowanym – problem zlokalizowany w klatce piersiowej (np. zawał serca, zapalenie płuc) może objawiać się bólem właśnie w górnej części brzucha.
Ból brzucha z lewej strony u góry (w lewym nadbrzuszu)
Ból zlokalizowany pod lewym łukiem żebrowym najczęściej wiąże się z żołądkiem, trzustką lub śledzioną.
Choroby żołądka
To najczęstsza przyczyna bólu w tej okolicy. Problemy takie jak zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa żołądka czy refluks żołądkowo-przełykowy objawiają się bólem o charakterze piekącym, ssącym lub gniotącym. Ból ten często ma wyraźny związek z posiłkami – może pojawiać się na czczo lub bezpośrednio po jedzeniu.
Choroby trzustki
Ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki to poważne stany, które mogą powodować bardzo silny, świdrujący ból w nadbrzuszu, klasycznie promieniujący opasająco do pleców. Ból jest zwykle nagły, bardzo intensywny i często towarzyszą mu nudności oraz wymioty.
Choroby śledziony
Ból ze strony śledziony jest rzadszy i zazwyczaj wynika z jej znacznego powiększenia (splenomegalii), np. w przebiegu chorób zakaźnych (mononukleoza) lub hematologicznych. Ból jest wtedy tępy, o charakterze rozpierania. Nagły, ostry ból może sygnalizować pęknięcie śledziony (stan zagrożenia życia).
Ból brzucha z lewej strony na dole (w lewym podbrzuszu)
Dolegliwości w lewym dolnym kwadrancie brzucha niemal zawsze wskazują na problemy z końcowym odcinkiem jelita grubego, układem moczowym lub – u kobiet – narządami rodnymi.
Choroby jelita grubego
- Zapalenie uchyłków: To bardzo częsta przyczyna silnego bólu u osób po 40. roku życia. Jest to stan zapalny "kieszonek" (uchyłków) w ścianie esicy. Ból jest zwykle stały, silny, zlokalizowany w lewym dolnym rogu i towarzyszy mu gorączka oraz zmiana rytmu wypróżnień.
- Zespół jelita drażliwego (IBS): Funkcjonalne zaburzenie pracy jelit, objawiające się nawracającym, skurczowym bólem (często w podbrzuszu), który łagodnieje po wypróżnieniu. Towarzyszą mu wzdęcia, biegunki lub zaparcia.
- Zaparcia i gazy: Najczęstsza, niegroźna przyczyna bólu kolkowego. Zaleganie mas kałowych i gazów w esicy powoduje jej rozciąganie i bolesne skurcze.
- Choroby zapalne jelit: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) lub choroba Leśniowskiego-Crohna mogą atakować ten odcinek jelita, powodując ból, biegunki (często z krwią) i utratę masy ciała.
Problemy ginekologiczne u kobiet
U kobiet ból w lewym dolnym rogu musi być różnicowany z przyczynami ginekologicznymi. Może to być ból owulacyjny, ale także objaw torbieli jajnika, zapalenia przydatków (PID) lub skrętu jajnika. Szczególnie niebezpieczna jest ciąża pozamaciczna, która objawia się nagłym, ostrym bólem i jest stanem zagrożenia życia.
Choroby układu moczowego
Ból z lewej nerki, np. w przebiegu kamicy nerkowej, ma charakter silnej kolki promieniującej z okolicy lędźwiowej ku przodowi, do podbrzusza i pachwiny. Również odmiedniczkowe zapalenie nerek daje silny ból w okolicy lędźwiowej, któremu towarzyszy wysoka gorączka.
Co oznacza charakter bólu?
Sposób odczuwania bólu może wiele sugerować na temat jego przyczyny:
- Ból ostry, nagły, przeszywający: Zwykle sygnalizuje stan ostry – perforację (pęknięcie) wrzodu, pęknięcie torbieli, ciążę pozamaciczną, zawał śledziony lub kolkę nerkową.
- Ból tępy, ćmiący, przewlekły: Często wskazuje na stany zapalne (zapalenie żołądka, przewlekłe zapalenie trzustki) lub zespół jelita drażliwego.
- Ból kłujący, skurczowy (kolka): Typowy dla problemów jelitowych (gazy, zaparcia, IBS) lub kamicy nerkowej (kolka nerkowa).
- Ból opasujący: Bardzo charakterystyczny dla ostrego zapalenia trzustki.
Ból w konkretnych sytuacjach
Ból z lewej strony po jedzeniu
Jeśli ból pojawia się lub nasila bezpośrednio po posiłku, najczęściej wskazuje na problemy z żołądkiem (niestrawność, wrzody, refluks). Jeśli ból jest silny i pojawia się po spożyciu tłustego posiłku lub alkoholu, należy podejrzewać problemy z trzustką.
Ból promieniujący do pleców
Ból brzucha, który promieniuje do pleców lub łopatki, jest typowy dla problemów z narządami położonymi głębiej. Najczęściej jest to objaw choroby trzustki (ból opasujący) lub nerki (ból z lędźwi).
Ból brzucha a stres (bóle psychosomatyczne)
Nie należy lekceważyć wpływu stresu. Przewlekłe napięcie nerwowe może nasilać objawy zespołu jelita drażliwego (IBS) lub powodować tzw. nerwicę żołądka. Bóle te są realnie odczuwane, choć nie wynikają z organicznego uszkodzenia narządu.
Ból brzucha u dzieci i w ciąży
Ból brzucha z lewej strony w ciąży
Każdy ból brzucha w ciąży wymaga konsultacji lekarskiej. W I trymestrze nagły, ostry ból w lewym podbrzuszu może być objawem ciąży pozamacicznej. W późniejszych trymestrach łagodny ból może wynikać z rozciągania więzadeł macicy lub ucisku na jelita. Jednak silny, nagły ból może sygnalizować poważne stany, jak przedwczesne odklejenie łożyska, dlatego nigdy nie wolno go ignorować.
Ból brzucha z lewej strony u dziecka
U dzieci najczęstszą przyczyną bólu brzucha są zaparcia. Ból po lewej stronie na dole często wynika właśnie z zalegania mas kałowych w esicy. Inne przyczyny to infekcje (wirusowe, bakteryjne) lub niestrawność. U niemowląt należy brać pod uwagę wgłobienie jelita. Każdy silny, nawracający lub budzący dziecko w nocy ból brzucha wymaga pilnej diagnostyki pediatrycznej.
Ból brzucha, niezależnie od lokalizacji i wieku pacjenta, często wywołuje niepokój i wymaga ustalenia przyczyny
Objawy alarmowe ("Czerwone Flagi") – kiedy pilnie do lekarza?
Większość epizodów bólu brzucha mija samoistnie. Istnieją jednak objawy alarmowe, które wymagają natychmiastowej wizyty u lekarza lub wezwania pogotowia ratunkowego (numer 112 lub 999). Należą do nich:
- Nagły, bardzo silny ból (opisywany jako "cios nożem" lub "najsilniejszy ból w życiu").
- Ból, który nasila się przy każdym ruchu, kaszlu lub dotyku (tzw. "ostry brzuch", objawy otrzewnowe).
- Twardy, deskowaty brzuch.
- Towarzysząca wysoka gorączka i dreszcze.
- Obecność żywoczerwonej krwi w stolcu lub czarny, smolisty stolec (podejrzenie krwawienia).
- Wymioty (szczególnie fusowate, przypominające fusy z kawy).
- Zatrzymanie gazów i stolca.
- Bladość, zimne poty, zawroty głowy, utrata przytomności.
Co robić, a czego unikać przy bólu brzucha?
W przypadku łagodnego bólu brzucha, który wiążemy np. z błędem dietetycznym, można zastosować kilka domowych metod. Ważne jest jednak, aby nie "maskować" objawów poważnej choroby.
- Co można zrobić (przy łagodnych objawach): Zastosować lekkostrawną dietę, unikać tłustych i ciężkich potraw. Pić dużo niegazowanej wody. Można spróbować ziołowych naparów (np. z mięty lub rumianku, o ile nie ma przeciwwskaza-ń). Odpoczynek w pozycji leżącej często przynosi ulgę.
- Czego należy unikać: Nie należy przyjmować "w ciemno" silnych leków przeciwbólowych (szczególnie z grupy NLPZ, jak ibuprofen czy ketoprofen), ponieważ mogą one podrażniać żołądek i maskować objawy np. zapalenia wyrostka czy perforacji wrzodu. Nie należy jeść obfitych posiłków ani pić alkoholu.
Diagnostyka – do jakiego lekarza iść?
Samodzielne diagnozowanie bólu brzucha jest obarczone dużym ryzykiem błędu. W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), który zbierze dokładny wywiad i przeprowadzi badanie fizykalne brzucha. W stanach nagłych należy udać się na SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy).
W zależności od podejrzeń, lekarz może zlecić szereg badań:
- Badania laboratoryjne z krwi: Morfologia, CRP (wskaźnik stanu zapalnego), próby wątrobowe, parametry nerkowe (kreatynina, mocznik) oraz kluczowe enzymy trzustkowe (amylaza, lipaza).
- Badanie ogólne moczu: Niezbędne przy podejrzeniu problemów z układem moczowym.
- Badanie USG jamy brzusznej: To podstawowe, szybkie i bezpieczne badanie obrazowe, które pozwala ocenić większość narządów (nerki, śledzionę, trzustkę, pęcherzyk żółciowy, aortę).
- Badanie EKG: Konieczne przy bólu w nadbrzuszu, aby wykluczyć przyczyny kardiologiczne (zawał).
- Badania endoskopowe: Gastroskopia (ocena żołądka) lub kolonoskopia (ocena jelita grubego).
- Tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej: Najdokładniejsze badanie, zwykle zlecane w stanach ostrych lub gdy USG jest niewystarczające.
Diagnostyka bólu brzucha często obejmuje badanie fizykalne oraz badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Czy ból brzucha z lewej strony może oznaczać problemy z sercem?
Tak. Ból w lewym górnym kwadrancie brzucha lub nadbrzuszu może być nietypowym objawem zawału serca (szczególnie zawału ściany dolnej). Jeśli bólowi towarzyszy duszność, nudności, pocenie się lub promieniowanie do ramienia czy żuchwy, należy działać pilnie.
O czym świadczy kłujący ból z lewej strony brzucha?
Kłujący, przerywany ból (często opisywany jako kolka) jest typowy dla problemów jelitowych, takich jak nadmierne gazy, zaparcia lub skurcze w przebiegu zespołu jelita drażliwego. Może również towarzyszyć kamicy nerkowej, gdy kamień przemieszcza się przez moczowód.
Czy ból z lewej strony brzucha jest groźny?
To zależy wyłącznie od przyczyny. Może być to błahy objaw niestrawności, ale także symptom groźnego zapalenia trzustki, zapalenia uchyłków czy ciąży pozamacicznej. Kluczowe są objawy towarzyszące – jeśli ból jest silny, nagły lub towarzyszą mu "czerwone flagi" (jak gorączka czy krwawienie), jest to stan potencjalnie groźny i wymaga pilnej diagnostyki.
Źródła
Treści merytoryczne artykułu zostały opracowane na podstawie ogólnodostępnej wiedzy medycznej oraz informacji pochodzących z uznanych źródeł, takich jak:
- Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2021/2022, Medycyna Praktyczna, Kraków 2021.
- Narodowy Fundusz Zdrowia (Akademia NFZ), "Ból brzucha – co robić?" - materiały edukacyjne dla pacjentów.
- Medycyna Praktyczna, "Bóle brzucha" - portal dla pacjentów i lekarzy, mp.pl.
- Rosen P., Medycyna ratunkowa, Tom 1, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018.
Przeczytaj także
Ból brzucha może mieć różne przyczyny i objawy towarzyszące. Przeczytaj nasze poradniki na powiązane tematy, aby dowiedzieć się więcej:
Informacja: Artykuł ma charakter edukacyjny i informacyjny. Nie stanowi porady lekarskiej ani reklamy produktów leczniczych czy suplementów diety. Decyzje dotyczące leczenia i suplementacji podejmuj po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie w ciąży, u dzieci, u seniorów oraz przy chorobach przewlekłych i stosowanych lekach.
