Stres można podzielić na „dobry”, tak zwany eustres oraz „zły” – dystres.
Dobry stres jest nieodłącznym elementem życia potrzebnym do mobilizacji i motywacji naszego organizmu do działania oraz realizowania założonych celów. Bez eustresu nie osiągnęlibyśmy osobistych sukcesów.
Przykłady eustresu:
• Zmiana pracy
• Próbowanie czegoś nowego (nowe hobby, poznanie nowych ludzi itp.)
• Podjęcie nowej nauki
• Wyznaczenie ambitnych, ale realnych celów
Kiedy eustres staje się zbyt przytłaczający, trwa zbyt długo i nie może nas opuścić, to przemienia się w dystres, który może stać się przyczyną depresji lub zaburzeń lękowych z objawami somatycznymi takimi jak: bóle głowy, kołatanie serca, bóle brzucha oraz wzrost napięcia mięśni. Dystres pojawia się kiedy zaczynasz mieć poczucie utraty kontroli, gdy przestajesz sobie radzić z czynnikami go wywołującymi.
Przykłady dystresu:
• Nagła utrata pracy
• Choroba
• Niezadowolenie z pracy
• Konflikty w relacjach społecznych
• Samotność
• Przewlekłe zaburzenia snu
• Przewlekły nadmiar obowiązków
• Obawa o przyszłość gospodarki
• Brak pieniędzy
• Ciągła zmiana miejsca zamieszkania
Do czego może doprowadzić „zły stres”?
Dystres w podstępny sposób niszczy nasze zdrowie. Istnieje powiedzenie „Jeśli sam nie zadbasz o swoje ciało, to ono zadba o ciebie i się odezwie”. Oznacza, to, że jeśli zignorujesz dystres, to ciało, a w szczególności układ nerwowy będzie wołało o pomoc, wysyłając następujące objawy alarmowe:
• Jako pierwszy odezwie się układ pokarmowy – pojawią się bóle brzucha, biegunki lub/i zaparcia, nudności, spadek lub/wzrost apetytu. Stres upośledza barierę jelitową, dlatego w sytuacji stresowej często boli nas brzuch lub mamy biegunkę. Już na tym etapie dużą rolę będą odgrywały psychobiotyki, ale o tym później.
• Następnie układ nerwowy będzie dawał sygnały w postaci bólów głowy, ciągłego uczucia zmęczenia, trudności w zasypianiu, nerwowości, płączliwości oraz niepokoju.
• Pojawią się objawy somatyczne takie jak bóle mięśni, bóle lub/i zawroty głowy, uczucie zaciskania w klatce piersiowej, przyspieszone bicie serca.
• Ostatnim etapem będą stany lękowo – depresyjne lub depresja, a także zwiększone ryzyko chorób serca.
Czym są psychobiotyki i jak wpływają na układ nerwowy?
Według najprostszej definicji psychobiotyki to najnowsza klasa probiotyków wspierająca zdrowie psychiczne. Termin psychobiotyki został wprowadzony w 2013 roku.
„Staje się jasne, że bakterie mogą wpływać korzystnie na zdrowie psychiczne. Poprawiać zdolność radzenia sobie ze stresem oraz być może poprawiać nastrój”. Prof. Ted Dinan, University Collage Cork, Irlandia. 27 Kongres Europejskiego Towarzystwa Psychiatrycznego 2019 r.
Często jelita są nazywane drugim mózgiem i w zasadzie od tego trzeba zacząć, aby zrozumieć jak działają psychobiotyki. Jelita posiadają własny układ nerwowy. Już dawno naukowcy odkryli istnienie tak zwanej osi mózgowo – jelitowej, dzięki której mózg pozostaje w stałym kontakcie z jelitami, w istotni sposób wpływając na nasze samopoczucie. Jeszcze doniedawna znana była tylko droga mózg – jelita, która odpowiada za perystaltykę oraz ukrwienie przewodu pokarmowego. Dziś wiadomo, iż droga ta biegnie dwukierunkowo, a oś jelita – mózg odpowiada za przetwarzanie emocji, motywację, pamięć, moralność oraz samoświadomość.
Jak to się dzieje?
Pomiędzy mózgiem, a przewodem pokarmowym dochodzi do stałej wymiany informacji. Komunikacja następuje poprzez nerw błędny, substancje wytwarzane przez bakterie jelitowe oraz układ immunologiczny. Mówiąc o psychobiotykach skupimy się na substancjach wytwarzanych przez bakterie jelitowe czyli tak zwaną mikobiotę jelitową.
Bakterie jelitowe wytwarzają bardzo ważne neurotransmitery oraz neuromodulatory, takie jak: serotonina, melatonina, kwas GABA oraz acetylocholina. Substancje te odpowiadają za dobre samopoczucie, nastrój oraz prawidłowy i zdrowy sen.
Ponadto, mikrobiota jelitowa wpływa na ekspresję receptorów w mózgu oraz pobudza układ odpornościowy do produkcji cytokin pro- i przeciwzapalnych.
Zaburzenie mikrobioty jelitowej zwane dysbiozą zwiększa poziom cytokin prozapalnych, które odgrywają dużą rolę w patogenezie depresji, zaburzeń lękowych oraz chorób neurodegeneracyjnych.
Co może doprowadzić do dysbiozy jelitowej?
• Wysokotłuszczowa i wysokowęglowodanowa dieta
• Długotrwałe i częste stosowanie antybiotyków oraz NLPZ, IPP, sterydów
• Nadmierny wysiłek fizyczny
• Długotrwały stres (wysoki poziom kortyzolu)
Jak działają psychobiotyki?
Psychobiotyki działają wielokierunkowo:
• Wywierają korzystny wpływ na zachowanie
• Chronią struktury mózgowia
• Chronią przed zapaleniem tkanki nerwowej – bardzo ważne w profilaktyce depresji
• Normalizują stężenie kortyzolu we krwi, który odpowiada za poziom stresu
• Korzystnie wpływają na syntezę neuroprzekaźników odpowiedzialnych za nasze samopoczucie
• Chronią barierę jelitową uszczelniając nabłonek, co chroni przed rozwojem stanu zapalnego
Skoro zaburzona flora bakteryjna jelit, w znaczący sposób wpływa na układ nerwowy, to jak dowodzą badania, modulowanie (uzupełnianie) mikrobioty poprzez stosowanie psychobiotyków przywraca równowagę i może zmniejszać objawy stresu, niepokoju i lęku.
Tak powstała idea stosowania psychobiotyków – dobroczynnych szczepów bakterii, korzystnie wpływających na nasz układ nerwowy.
Należy podkreślić, iż nie wszystkie probiotyki są psychobiotykami. Tylko niektóre szczepy posiadają udowodniony wpływ na układ nerwowy.
Na rynku znajduje się jeden z najlepiej przebadanych preparatów zawierający szczepy o udokumentowanym wpływie na układ nerwowy. Do szczepów tych należą Lactobacillus helveticus Rosell-52 oraz Bifidobacterium Longum Rosell-175 (preparat Sanprobi Stress).
Rekomendacje dotyczące stosowania danego preparatu to:
• Łagodzenie ogólnych objawów lęku
• Wspomaganie równowagi emocjonalnej
• Łagodzenie objawów ze strony przewodu pokarmowego, wywołanych stresem
Produkt może być stosowany już od 3 roku życia i posiada badania kliniczne potwierdzające skuteczność po około 4 tygodniach regularnego stosowania. Badania były przeprowadzone także u osób z depresją, które jednocześnie leczyły się lekami przeciwdepresyjnymi. Szczepy są bezpieczne i mogą być przyjmowane z innymi lekami.
Postęp nauki przyniesie pewnie jeszcze wiele nowych informacji na temat psychobiotyków. Niewątpliwie odkrycie psychobiotyków daje możliwość stosowania naturalnych, ale skutecznych produktów w leczeniu oraz profilaktyce zaburzeń depresyjnych, lękowych oraz zachwianej równowagi emocjonalnej. Psychobiotyki wzmacniają nasz organizm dając większą odporność na stres.
