Narząd wzroku posiada skomplikowaną budowę. Oko składa się z gałki ocznej oraz narządów dodatkowych takich jak powieki, brwi, rzęsy, spojówka oraz narząd łzowy, które pełnią szereg funkcji ochronnych. W tak zwanych tarczkach powiek (od wewnętrznej strony) znajdują się gruczoły Meiboma.
Gruczoły te produkują substancję składającą się z lipidów, głównie estrów cholesterolu oraz wosków estrowych. Lipidowa mieszanka wchodzi z kolei w skład filmu łzowego i zapobiega parowaniu łez oraz wysychaniu rogówki oraz spojówki. Wydzielina gruczołów Meiboma natłuszcza, także gałkę oczną i zapobiega tarciu oka o powieki.
Gruczoły Meiboma pracują cały czas. Kiedy otwieramy oczy, a powieka kieruje się ku górze to wydzielina lipidowa zostaje rozprowadzona po całej gałce ocznej, z kolei ruch powiek ku dołowi zbiera substancję i osadza ją na brzegu powiek, po czym proces się powtarza. Jeśli praca gruczołów zostanie zaburzona, to dochodzi do wysychania gałki ocznej, uczucia suchości, pieczenia, zaczerwienienia, a nawet rozwoju gradówki lub jęczmienia.
Gradówka (chalazion), to guzkowate zgrubienie tuż ponad lub pod brzegiem powieki. Wskutek zaczopowania ujścia gruczołów Meiboma na wewnętrznej stronie powieki powstaje niewielki, zwykle niebolący guzek.
Jak wygląda gradówka?
Gradówka to twarde, żółtawe zgrubienie, zlokalizowane po wewnętrznej stronie powieki. Guzek nie przesuwa się w tkance, może jedynie dawać uczucie ucisku. Gradówka może występować pojedynczo lub mnogo. Skóra powieki może być zaczerwieniona lub tkliwa.
Jakie są przyczyny gradówki?
Główną przyczyną jest zaburzenie funkcjonowania gruczołów Meiboma. Lipidowa wydzielina wytwarzana przez gruczoły zamiast być rozprowadzana po gałce ocznej, gromadzi się w ujściach gruczołów,a następnie ulega otorbieniu. Istnieje wiele przyczyn powodujących dysfunkcję gruczołów Meiboma. Do najważniejszych należą:
• zapalenie brzegów powiek
• nieleczony jęczmień wewnętrzny
• zarażenie nużeńcem
• zbyt rzadkie mruganie (praca przy komputerze, długotrwałe czytanie itp.)
• zaburzenia gospodarki tłuszczowej
• trądzik różowaty i łojotokowe zapalenie skóry
• zażywanie niektórych leków
Leczenie gradówki
Gradówka często ustępuje samoistnie. Największą ulgę przynoszą ciepłe okłady oraz masaż zmiany chorobowej. Dzięki temu guzek ulega zmiękczeniu, a wydzielina zostaje odprowadzona do ujścia. Jak wykonać masaż gradówki?
Połóż na oczy ciepły (nie gorący!) okład lub kompres na około 10 -15 minut po czym czystymi rękami masuj guzek w kierunku linii rzęs (do ujścia gruczołów). Zabieg możesz wykonywać kilka razy dziennie. W aptekach można kupić też specjalne kompresy do ogrzania i masażu gradówki (Pasiforlid, Softeye Blepha+). Jeśli po 2-3 dniach masaże nie przynoszą efektu, należy udać się do lekarza, celem wprowadzenia leczenia antybiotykami lub glikokortykosteroidami. Brak poprawy po leczeniu stanowi wskazanie do chirurgicznego usunięcia zmiany.
Jak uniknąć gradówki?
Nie da się w stu procentach przewidzieć kto będzie miał gradówkę, można jedynie ograniczyć ryzyko jej powstania. Jeśli masz tendencję do nawrotowej gradówki, to bardzo ważna jest prawidłowa higiena brzegów powiek oraz oczu.
Kieruj się poniższymi zasadami:
• codziennie, dokładnie zmywaj makijaż z oczu
• oczy zakrapiaj kroplami nawilżającymi lub przynajmniej zwykłą solą fizjologiczną
• brzegi powiek codziennie oczyszczaj specjalnymi chusteczkami (Demoxoft, Blephaclean)
• nie zapominaj o mruganiu, rób przerwy w pracy przy komputerze
Jak odróżnić jęczmień od gradówki?
Jęczmień (hordeolum), to bolesna infekcja gruczołów brzegów powiek. Tutaj pojawia się pierwsza różnica, gdyż gradówka zwykle nie boli. Infekcja jest zwykle spowodowana przez bakterie (gronkowce lub paciorkowce). Kolejna różnica to ropny obrzęk oraz czasami pojawienie się gorączki w przypadku jęczmienia. Gradówka przebiega bez gorączki, a wydzielina zwykle nie jest ropna. Jęczmień może być zewnętrzny lub wewnętrzny, podczas gdy gradówka dotyczy zawsze gruczołów wewnętrznych powiek.
Jak wygląda jęczmień?
Jęczmień często rozpoczyna się od zaczerwienienia lub/i opuchnięcia całej powieki, po czym zmiana lokalizuje się w jednym punkcie i przybiera postać ropnego guzka z wyraźnym czubkiem, który nieraz pęka.
Jakie są przyczyny pojawienia się jęczmienia?
Jęczmień powstaje jako następstwo infekcji bakteryjnej. Główne przyczyny jęczmienia, to:
• nieprawidłowa higiena oczu
• dotykanie oczu brudnymi rękami
• częste przebywanie wśród oparów środków chemicznych lub dymu tytoniowego
• źle dobrane kosmetyki do oczu
• alergie oczne
• niska odporność
• nieleczone choroby przewlekłe (głównie cukrzyca)
Leczenie jęczmienia
W odróżnieniu do gradówki jęczmień leczy się suchym ciepłem, nie należy stosować mokrych okładów, ponieważ może dojść do rozsiania bakterii. Pod żadnym pozorem nie wolno wyciskać zmiany. Wyciskanie może doprowadzić do przeniesienia bakterii do mózgu. Bakterie drogą naczyń krwionośnym mogą przedostać się do układu nerwowego i wywołać zapalenie opon mózgowych! Podobnie jak w przypadku gradówki jeśli masaż okaże się nieskuteczny, należy udać się do lekarza.
W leczeniu jęczmienia można stosować maści dostępne bez recepty (JęczmieńOff, Opticleaner).
Czy jęczmień można wyleczyć złotą obrączką?
Od wieków pokutuje przekonanie, iż „złoto wyciąga jęczmień”. Jak w każdej tego typu opowieści tutaj, także istnieje ziarnko prawdy, jednak nie chodzi o złoto samo w sobie. Ponieważ jęczmień należy ogrzać na sucho (nie używając mokrych okładów), najprostszym sposobem było kiedyś wykorzystanie złotej obrączki. Pocieranie metalem wytwarzało suche ciepło. Ze względu jednak na zwiększone ryzyko nadkażenia bakteryjnego nie polecamy tej metody.
