Kserostomia – suchość błony śluzowej jamy ustnej, to nie tylko problem osób starszych. Ta bardzo dokuczliwa dolegliwość, występuje u osób w każdym wieku, a nieleczona, może doprowadzić do groźnych powikłań.
Ślina w 99 % składa się z wody. W ślinie znajdują się, także związki, które wstępnie trawią pokarm w jamie ustnej. Zaburzenia wydzielania śliny mogą powodować zaburzenia w dalszych odcinkach układu pokarmowego. Ślina zwiera, ponadto substancje antybakteryjne: lizozym i laktoferynę. Niedobór śliny może zaburzać trawienie oraz doprowadzić do wielu powikłań.
Kserostomię dzielimy na prawdziwą i rzekomą.
Kerostomia prawdziwa to zespół objawów wywołanych zmniejszeniem funkcji gruczołów ślinowych. Kerostomię prawdziwą dzielimy na 2 typy. Typ 1 występuje gdy śluzówka jamy ustnej nie jest uszkodzona, a typ 2, gdy śluzówka zanika.
Kserostomia rzekoma, to jedynie subiektywne uczucie suchości w jamie ustnej.
Objawy:
-
pieczenie (palenie) języka lub/i ust
-
trudności w przyjmowaniu pokarmów i płynów
-
zaburzenia odczuwania smaku (dominuje smak gorzki i słony)
-
utrudniona mowa (konieczność popijania wody)
-
próchnica
-
kandydoza
-
zabarwienie błony śluzowej (od bladoróżowego do ognistoróżowego
Przyczyny:
- zaburzenia funkcji gruczołów ślinowych
- choroby ogólnoustrojowe
- przewlekłe stosowanie wielu leków
- radioterapia guzów głowy i szyi
- czynniki miejscowe
1. Leki, które mogą powodować kserostomię:
Leki moczopędne (diuretyki): Chlorotiazyd, Hydrochlorotiazyd
Leki p/depresyjne (amitryptylina, imipramina, opipramol
Leki p/histaminowe
Leki hipotensyjne
Leki neuroleptyczne : haloperidol, klopentiksol, chloropromazyna
Leki rozszerzające oskrzela: sterydy wziewne, ipratropium, B2 mimetyki jak salbutamol, salmeterol, fenoterol
Leki p/lękowe: pochodne benzodiazepiny
Chemioterapeutyki: sulfonamidy, tetracykliny, chloramfeniko, linkosamidy
Leki narkotyczne : kodeina, metadon, morfina, petydyna
Cytostatyki
Leki hamujące układ immunologiczny: interferon
2. Choroby:
-
Zaburzenia funkcji tarczycy – nadczynność tarczycy
-
Cukrzyca – szczególnie powikłana neuropatią
-
Sarkoidoza
-
Stany psychogenne, lękowe, depresja
-
Awitaminoza B1 i B6
-
AIDS
-
Guzy w układzie nerwowym
-
Grzybica jamy ustnej
-
Choroby alergiczne (pokrzywka, AZS)
-
Odwodnienie u osób starszych
3. Czynniki miejscowe:
Kserostomii może towarzyszyć:
Leczenie
Leczenie jest uzależnione od przyczyny kserostomii. Jeśli przyczyną są przewlekle stosowane leki, należy udać się do lekarza celem zmiany leków. Jeśli cierpimy na stany neurologiczne (nerwice, depresję, lęki), musimy udać się do neurologa lub/i psychiatry celem postawienia odpowiedniej diagnozy i leczenia konkretnej jednostki chorobowej. Należy rzucić palenie, a w przypadku oddychania przez nos lub w przypadku alergii skórnych, trzeba udać się do alergologa.
Leczenie objawowe:
-
zastosowanie płukanek antyseptycznych i p/grzybiczych (chlorheksydyna, woda utleniona, nystatyna)
-
stosowanie substytutów śliny. Ze względu na sposób aplikacji najlepiej sprawdzają się aerozole.
Groźne następstwa nieleczonej kserostomii:
Preparaty łagodzące uczucie suchości:
-
Fomukal płyn do płukania – polecany szczególnie przy radioterapii
-
Kserostemin spray
-
Glosal spray
-
Sunstar Gum Hydral płyn i spray
-
Octenisept do płukania jamy ustnej (przy rozwiniętej grzybicy)
