Skórę oraz błony śluzowe człowieka zasiedlają w naturalny sposób bakterie oraz niektóre rodzaje grzybów. Zachowanie równowagi pomiędzy człowiekiem, a jego naturalną florą bakteryjną jest kluczowe do zachowania zdrowia. Co się dzieje gdy ta równowaga zostaje zaburzona? Jakie choroby skóry mogą się pojawić?
Na skórze zdrowego człowieka dominują bakterie z rodzaju Staphylococcus epidermidis, Propionibacterium acnes oraz Malassezia sp., a także grzyby Candida albicans, tworząc naturalną mikroflorę (mikrobiom).
Mikrobiom wchodzi w skład bariery naskórkowej i spełnia funkcję ochronną. Dzięki temu skóra jest odporna m.in. na działanie czynników zewnętrznych. Skóra w której bytują pożyteczne mikroorganizmy w ilościach zrównoważonych jest zdrowa. Kiedy skóra jest zdrowa? Gdy nie występują na niej objawy chorobowe takie jak zapalenie, trądzik, łupież, zaskórniki, ciemieniucha, ropnie czy też łojotokowe zapalenie skóry. Wszelkie zmiany na skórze są w dużej mierze efektem zaburzenia równowagi pomiędzy florą pożyteczną, a patologiczną. Całkowite wyeliminowanie korzystnej flory bakteryjnej byłoby bardzo złe dla naszego organizmu. Miejsce dobroczynnych mikroorganizmów zajęłyby bakterie patologiczne wywołujące różne choroby.
Drobnoustroje dobrze rozwijają się w miejscach ciepłych i wilgotnych, dlatego największa ich ilość znajduje się w fałdach skórnych, pachwinach, między palcami, na głowie oraz w okolicach odbytu. Kiedy dochodzi do zaburzenia równowagi w mikrobiomie zaczynają pojawiać się objawy choroby skóry.
Kiedy może dojść do zachwiania równowagi w mikrobiomie skóry?
Istnieje wiele czynników, które zabijają korzystne bakterie i przyczyniają się do rozwoju mikroorganizmów chorobotwórczych. Należą do nich:
• zaburzenia hormonalne
• niewłaściwa dieta
• czynniki genetyczne
• niedobór snu
• niewłaściwa higiena (nadmierna lub niewystarczająca)
• zaburzenia odporności
• niedojrzała flora bakteryjna (noworodki)
Ciemieniucha, to rodzaj łojotokowego zapalenia skóry, który pojawia się u niemowląt między 3 a 12 miesiącem życia i wynika z nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych oraz niedojrzałej jeszcze flory bakteryjnej u dzieci.
Podstawowym objawem są żółte lub brązowe klejące się do skóry płaty łusek. Ciemieniucha zwykle mija sama, jednak gdy przedłuża się (powyżej 1 roku życia), to należy udać się do lekarza celem diagnostyki różnicowej. Zmiany mogą pojawić się nie tylko na głowie, ale także w okolicach brwi, szyi oraz małżowin usznych.
Ciemieniucha zwykle nie swędzi co jest bardzo ważną wskazówką.
Warto zastosować u dziecka specjalne olejowe preparaty, które pomogą usunąć łuski. Ich stosowanie wymaga cierpliwości, na pewno nie pomoże jednorazowa aplikacja. Zwykle lepiej sprawdzają się produkty przeznaczone do stosowania na noc. Od urodzenia zaleca się też, aby wzmacniać florę bakteryjną noworodka poprzez naturalne karmienie lub/i podawanie kropli probiotycznych. Jeśli dziecko usilnie się drapie, a powszechne metody nie przynoszą rezultatów, to koniecznie udaj się do lekarza.
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS)
Łojotokowe zapalenie skóry głowy to podobnie jak łupież choroba przewlekła. Łupież występuje jednak znacznie częściej. Jak odróżnić łupież od ŁZS?
ŁZS to choroba zapalna, która charakteryzuje się występowaniem łusek złuszczającego się naskórka na skórze głowy. Łuski przypominają otręby. Zmiany mogą następnie rozszerzać się i obejmować także okolice małżowin usznych, karku oraz brwi. Chorobę cechuje sezonowość – zmiany dominują w okresie jesienno – zimowym. ŁZS należy różnicować z łupieżem, łuszczycą oraz AZS które mają odmienny obraz kliniczny.
Przyczyny ŁZS:
• zaburzenia funkcji wydzielniczych gruczołów łojowych
• nieprawidłowy skład produkowanego łoju
• nieodpowiednia dieta
• nieodpowiednia higiena osobista
• stres
• zanieczyszczenia środowiska
• brak ekspozycji na światło słoneczne
• nadmierna kolonizacja drożdżaków Malassezia spp.
• zaburzenia immunologiczne
• choroby predysponujące (porażenie nerwu VII, choroba Parkinsona, zaburzenia psychiczne w tym depresja, alkoholizm, infekcje wirusem HIV)
Leczenie ŁZS rozpoczyna się od terapii miejscowej. W tym celu stosuje się szampony, płyny oraz olejki o działaniu złuszczającym, przeciwgrzybiczym oraz przeciwzapalnym.
Najbardziej rekomendowaną substancją jest cyklopiroskolamina. Szampon należy nakładać 2 – 3 razy w tygodniu przez około miesiąc, a później 1 raz w tygodniu (Pirolam szampon, Pharmaceris H szampon przeciwłupieżowy, Oliprox).
W leczeniu ŁZS głowy dobrze sprawdzają się, także szampony zawierające siarkę, kwas salicylowy, dziegcie oraz inne substancje stosowane w leczeniu łupieżu (Exotar szampon, Ducray Kelual DS szampon, La Roche Kerium DS).
W przypadku silnych zmian, po konsultacji z lekarzem można stosować preparaty zawierające kortykosteroidy.
Profilaktyka w ŁZS głowy jest bardzo ważna. Zazwyczaj preparaty przeciwgrzybicze powinno się stosować profilaktycznie po ustąpieniu zmian, jeden raz w miesiącu przez okres około 3 miesięcy. Dodatkowo ważna jest odpowiednia higiena skóry głowy, a także zdrowa dieta. Osobom narażonym na ŁZS głowy zaleca się stosowanie specjalnych szamponów pielęgnacyjnych w okresach wyciszenia zmian (La Roche krem myjący, Szampon konopny, Dermedic Capilarte szampon przywracający równowagę, La Roche Kerium szampon)
