Migrena to coś więcej niż tylko silny ból głowy. Dla wielu osób, które doświadczają migreny z aurą, napad migreny poprzedza szereg niepokojących objawów neurologicznych — od zaburzeń widzenia, przez mrowienie w ciele, aż po trudności z mówieniem. Choć aura trwa zwykle kilkanaście minut do godziny, jej pojawienie się potrafi skutecznie wywrócić dzień do góry nogami. W tym wpisie przybliżymy, czym dokładnie jest migrena z aurą, jakie są jej przyczyny, jak ją rozpoznać i co można zrobić, aby złagodzić jej przebieg.
Migrena – co to jest?
Migrena to przewlekła choroba neurologiczna, której głównym objawem są nawracające napady bólu głowy.
Migrena nie jest jednorodną chorobą — istnieje kilka jej odmian, które różnią się objawami, przebiegiem i intensywnością. Oto najważniejsze typy migreny:
Migrena bez aury
Najczęstszy rodzaj migreny. Charakteryzuje się napadowym, silnym bólem głowy, najczęściej jednostronnym, pulsującym, nasilającym się podczas aktywności fizycznej. Towarzyszą mu nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło (światłowstręt) i na dźwięki. Brak wcześniejszych objawów neurologicznych. W tej postaci nie występują objawy zwiastujące migrenę.
Migrena z aurą
W tej postaci u osób z migreną występuje aura jako tzw. objaw neurologiczny.
Migrena przewlekła
Jeśli napad migrenowego bólu występuje przez 15 lub więcej dni w miesiącu, przez co najmniej trzy miesiące, mówimy o migrenie przewlekłej. To forma choroby, która znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie i wymaga specjalistycznego leczenia.
Migrena oczna (siatkówkowa)
Rzadka forma migreny, w której dochodzi do przemijających zaburzeń widzenia w jednym oku (np. krótkotrwała ślepota lub mroczki). Po problemach wzrokowych zwykle następuje klasyczny napad migrenowego bólu głowy. Więcej na temat migreny ocznej przeczytasz w dalszej części artykułu.
Migrena hemiplegiczna
Bardzo rzadka i cięższa forma migreny, w której objawy towarzyszące migrenie przypominają objawy udaru mózgu — może wystąpić tymczasowe porażenie lub osłabienie jednej strony ciała. Wymaga szczególnej uwagi i różnicowania z innymi poważnymi schorzeniami neurologicznymi.
Migrena z aurą pniową (dawniej migrena podstawna)
W tej odmianie objawy aury migrenowej wynikającą z zaburzeń pracy pnia mózgu, takie jak zawroty głowy, niewyraźna mowa, zaburzenia równowagi czy podwójne widzenie. Zwykle nie towarzyszy temu osłabienie mięśni jednej strony ciała.
Jak rozpoznać migrenę z aurą?
Aura występuje przed pojawieniem się bólu.
Aura migrenowa jest wynikiem czasowych zmian w funkcjonowaniu układu nerwowego, które mogą wpływać na sposób postrzegania świata, komunikację czy koordynację ruchową. To złożone zjawisko odzwierciedla, jak bardzo migrena jest chorobą całego mózgu, a nie tylko epizodem bólowym. Mechanizmy leżące u podstaw aury nie są jeszcze do końca poznane, ale wiadomo, że związane są z przejściowymi zaburzeniami w przepływie krwi w mózgu oraz falą aktywności elektrycznej rozchodzącą się przez jego korę. Migrena z aurą potrafi zmieniać się z wiekiem, pojawiać się sporadycznie lub cyklicznie, a także różnie wpływać na codzienne funkcjonowanie.
Objawy aury migrenowej mogą powodować lekką dezorientację lub chwilową niezdolność do wykonywania prostych czynności. Zrozumienie tego stanu jest kluczowe zarówno dla osób, które same się z nim zmagają, jak i dla ich bliskich, ponieważ migrena z aurą to coś znacznie głębszego niż powszechne wyobrażenie o „zwykłym bólu głowy”.
Objawy aury migrenowej mogą być typowe lub nietypowe. Poniżej przedstawiamy najważniejsze różnice.
Objawy aury typowej:
- Objawy aury migrenowej: zaburzenia wzroku (mroczki, zygzaki), mrowienia, zaburzenia mowy.
- Przebieg: narastają stopniowo (5–20 min), trwają do 60 min.
- Są całkowicie odwracalne.
- Po aurze zwykle pojawia się ból głowy.
Objawy aury nietypowej:
- Objawy aury migrenowej: halucynacje, zaburzenia świadomości, zawroty głowy, zaburzenia pamięci.
- Przebieg: nagły lub trwający >60 min albo bardzo krótko (<5 min).
- Odwracalność może być niepełna.
- Czasem nie występuje ból głowy.
Przyczyny migreny z aurą – co warto wiedzieć?
Migrena z aurą ma wiele potencjalnych przyczyn, które mogą obejmować:
- Zmiany hormonalne – szczególnie u kobiet w czasie menstruacji, ciąży lub menopauzy.
- Stres i napięcie – stres może prowadzić do wyzwolenia ataku migreny.
- Niewłaściwa dieta – niektóre pokarmy, takie jak alkohol, czekolada, kawa, mogą wywołać migreny.
- Czynniki środowiskowe – zmiany pogody, zanieczyszczenie powietrza, hałas mogą również wywoływać migrenę z aurą.
- Genetyczne uwarunkowanie migreny - migrena ma silne podłoże genetyczne — jeśli jeden z rodziców cierpi na migrenę, ryzyko jej wystąpienia u dziecka wynosi około 40%, a jeśli oboje — nawet do 70%. Naukowcy zidentyfikowali kilka genów związanych z migreną, które wpływają na funkcjonowanie neuronów i naczyń krwionośnych w mózg
Objawy migreny z aurą – jak je rozpoznać?
Objawy migreny z aurą różnią się w zależności od osoby, ale najczęściej obejmują:
- Zaburzenia widzenia – migotanie, plamy, błyski, a także utrata części widzenia.
- Problemy neurologiczne – drętwienie kończyn, trudności w mówieniu, zawroty głowy.
- Silny ból głowy – pulsujący ból, zazwyczaj jednostronny, nasila się przy aktywności fizycznej.
Rozpoznanie tych objawów może pomóc w szybszym wdrożeniu leczenia, co zmniejsza nasilenie napadu migreny.
Diagnostyka migreny z aurą
Diagnostyka migreny z aurą opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie medycznym i obserwacji objawów. Nie istnieje jedno konkretne badanie laboratoryjne czy obrazowe, które jednoznacznie potwierdzałoby migrenę — kluczowe znaczenie ma opis przebiegu ataków oraz charakterystycznych cech aury.
Lekarz podczas wizyty zwraca uwagę na kilka podstawowych kwestii:
- Czas trwania aury i bólu – czy aura rozwija się stopniowo w ciągu kilku minut i ustępuje w ciągu godziny? Czy po niej następuje silny ból głowy?
- Rodzaj objawów neurologicznych – czy są to zaburzenia widzenia, mowy, czucia? Czy objawy są odwracalne?
- Częstotliwość i wzorzec napadów migreny – jak często występują, jak długo trwają i czy zmieniają się z czasem?
- Historia rodzinna – migrena często ma podłoże genetyczne, dlatego wywiad rodzinny jest ważnym elementem diagnostyki.
W przypadku podejrzenia migreny z aurą lekarz stosuje kryteria diagnostyczne ustalone przez Międzynarodowe Towarzystwo Bólu Głowy (ICHD-3), które precyzyjnie opisują, jak powinien wyglądać typowy napad.
Badania dodatkowe
Chociaż migrenę diagnozuje się głównie na podstawie objawów, czasami konieczne są badania dodatkowe, aby wykluczyć inne poważne schorzenia (np. udar mózgu, guzy, choroby naczyniowe). Mogą to być:
- Rezonans magnetyczny (MRI) mózgu — szczególnie gdy pojawiają się nietypowe objawy lub napady zmieniają charakter.
- Tomografia komputerowa (CT) — rzadziej stosowana, ale przydatna w stanach nagłych.
- Badania neurologiczne — oceniające funkcje nerwowe, równowagę, koordynację, mowę.
Kiedy diagnostyka migreny z aurą jest szczególnie ważna?
Jeśli migrena z aurą pojawia się nagle u osoby powyżej 40. roku życia, jeśli objawy są inne niż zwykle (np. jednostronna utrata wzroku, silne zaburzenia mowy, osłabienie mięśni) lub jeśli aura trwa dłużej niż godzinę, konieczne jest pilne różnicowanie z innymi stanami neurologicznymi.
Migrena z aurą – jak zapobiegać?
Zapobieganie migrenie z aurą jest kluczowe w celu uniknięcia częstych i bolesnych ataków. Przede wszystkim warto kontrolować czynniki, które mogą wywołać migrenę, takie jak:
- Unikanie stresu – regularne relaksowanie się oraz techniki oddechowe mogą pomóc w zmniejszeniu napięcia.
- Odpowiednia dieta – unikaj produktów, które mogą wywołać migrenę, takich jak alkohol, czekolada czy sery.
- Regularność snu – staraj się utrzymywać stałe godziny snu, aby zapobiec zmniejszeniu odporności organizmu.
Migrena z aurą a zmiany hormonalne – wpływ na cykl menstruacyjny
Zmiany hormonalne mają duży wpływ na występowanie migreny z aurą, zwłaszcza u kobiet. Przed miesiączką i w jej trakcie wzrasta poziom estrogenów, co może prowadzić do nasilonych ataków migreny. Warto monitorować cykl menstruacyjny i unikać czynników wywołujących migrenę w tych okresach.
Migrena z aurą a antykoncepcja – co warto wiedzieć?
W przypadku stosowania antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza u kobiet z migreną z aurą, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak udar mózgu. Przed rozpoczęciem antykoncepcji hormonalnej warto skonsultować się z lekarzem, aby rozważyć alternatywne metody zapobiegania ciąży, które nie zwiększą ryzyka migrenowych ataków.
Migrena z aurą a udar – jakie ryzyko?
Migrena z aurą może wiązać się z wyższym ryzykiem udaru mózgu, szczególnie u osób, które cierpią na migreny z aurą regularnie. Warto kontrolować czynniki ryzyka, takie jak nadciśnienie, palenie papierosów oraz otyłość, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia udaru.
Osoby z migreną z aurą, zwłaszcza kobiety, mogą być bardziej narażone na udar mózgu. Badania sugerują, że migrena z aurą zwiększa ryzyko wystąpienia udaru, szczególnie u osób palących papierosy lub stosujących hormonalne środki antykoncepcyjne. Ryzyko to jest najwyższe u kobiet, które doświadczają migreny z aurą przed 45. rokiem życia. Istotne jest, by osoby z tym problemem regularnie konsultowały się z neurologiem i monitorowały zdrowie sercowo-naczyniowe.
Migrena z aurą – co pomaga w leczeniu?
Leczenie migreny z aurą obejmuje:
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – pomagają zmniejszyć ból migrenowy.
- Leki przeciwwymiotne – stosowane w przypadku nudności towarzyszących migrenie.
- Leki profilaktyczne – jeśli ataki migreny są częste, lekarz może zalecić leki zapobiegawcze.
- Techniki relaksacyjne – takie jak medytacja, joga czy techniki oddechowe, które pomagają zmniejszyć stres.
Domowe sposoby na migrenę – co pomaga?
Pomimo że leki są często niezbędne w leczeniu migreny, istnieje wiele domowych sposobów, które mogą złagodzić objawy:
- Cisza i ciemność – w przypadku ataku migreny warto odpoczywać w spokojnym, ciemnym pokoju, z dala od hałasu i jasnego światła.
- Zimne lub ciepłe okłady – na czoło lub kark mogą pomóc złagodzić ból.
- Herbaty ziołowe – takie jak mięta czy imbir, które działają łagodząco.
Leki przeciwmigrenowe – które z nich są skuteczne?
Migrena z aurą wymaga odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Stosowane leki obejmują:
- Leki przeciwbólowe – takie jak ibuprofen czy paracetamol.
- Triptany – Tryptany to leki stosowane bezpośrednio po wystąpieniu aury, które pomagają przerwać atak.
- Leki profilaktyczne – dla osób z częstymi migrenami, np. beta-blokery czy leki przeciwpadaczkowe.
Jakie leki przeciwwymiotne stosować w migrenie z aurą?
Podczas ataku migreny z aurą, oprócz bólu głowy, często pojawiają się nudności i wymioty. W takich przypadkach leki przeciwwymiotne, takie jak metoklopramid, mogą okazać się pomocne w złagodzeniu tych objawów. Zastosowanie tych leków w połączeniu z lekami przeciwbólowymi może poprawić skuteczność terapii i przyspieszyć ulgę od migrenowych objawów.
Migrena oczna – diagnoza i leczenie
Migrena oczna to jeden z typów migreny, w którym aurze towarzyszą zaburzenia wzroku. Objawy mogą obejmować migoczące światła, mroczki lub całkowitą utratę widzenia w jednym oku. W przypadku migreny ocznej, dokładna diagnoza jest kluczowa, aby wykluczyć inne choroby oczu. Leczenie migreny ocznej może obejmować zarówno leki przeciwmigrenowe, jak i terapie zapobiegające przyszłym atakom.
Zaburzenia widzenia w migrenie z aurą – jak rozpoznać?
Zaburzenia widzenia są jednym z najbardziej charakterystycznych objawów aury migrenowej. Osoby cierpiące na migrenę z aurą często doświadczają tzw. „scotoma”, czyli ciemnych plam w polu widzenia, migających świateł lub zniekształceń obrazu. Objawy te mogą trwać od kilku minut do pół godziny. Ważne jest, by rozpoznać te objawy jak najwcześniej, aby podjąć odpowiednie leczenie i zapobiec pogorszeniu stanu.
Jakie są objawy migreny ocznej?
Migrena oczna (migrena siatkówkowa) to rzadka odmiana migreny, w której zaburzenia widzenia dotyczą wyłącznie jednego oka. W przeciwieństwie do typowej aury migrenowej (gdzie zmiany wzrokowe obejmują oba pola widzenia jednocześnie), w migrenie ocznej objawy są jednostronne i mogą obejmować różne zaburzenia wzrokowe, takie jak: przerywane widzenie, błyski światła, mroczki, a w niektórych przypadkach nawet całkowitą, przejściową utratę wzroku w jednym oku.
Charakterystyczne cechy migreny ocznej:
- Objawy dotyczą jednego oka (co potwierdza się np. zamknięciem drugiego oka podczas napadu).
- Zaburzenia wzroku są odwracalne — trwają zwykle od kilku minut do godziny.
- Wystąpienie bólu głowy — po epizodzie wzrokowym często pojawia się silny ból głowy, jednak nie zawsze on występuje.
- Brak trwałego uszkodzenia oka — choć objawy są alarmujące, w większości przypadków nie dochodzi do trwałego pogorszenia widzenia.
Przyczyny migreny ocznej
Dokładne przyczyny migreny ocznej nie są do końca poznane, ale podejrzewa się przejściowe zaburzenia krążenia w siatkówce lub w naczyniach krwionośnych zaopatrujących oko.
Podobnie jak w innych typach migreny, znaczenie mogą mieć też czynniki genetyczne i nadwrażliwość układu nerwowego.
Diagnostyka migreny ocznej
Rozpoznanie migreny ocznej wymaga wykluczenia innych, poważnych przyczyn jednostronnych zaburzeń widzenia, takich jak: odwarstwienie siatkówki, zakrzepica naczyń siatkówki czy stany zapalne oka. Dlatego w diagnostyce często wykonuje się badanie dna oka, rezonans magnetyczny lub badania dopplerowskie naczyń.
Leczenie migreny ocznej
Migrena oczna jest zwykle leczona podobnie jak inne formy migreny — stosuje się leki przeciwbólowe, działania profilaktyczne oraz unikanie czynników wyzwalających. W przypadkach częstych lub ciężkich ataków lekarz może zalecić leczenie zapobiegawcze.
Jak zapobiegać migrenie ocznej?
Chociaż nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka wystąpienia migreny ocznej, istnieje wiele skutecznych sposobów na ograniczenie częstotliwości i nasilenia napadów. Kluczem do profilaktyki jest zrozumienie swoich indywidualnych czynników wyzwalających oraz wprowadzenie zmian w stylu życia.
Unikanie czynników wyzwalających
Każdy organizm reaguje inaczej, ale istnieje wiele czynników, które mogą nasilać migrenę oczną.
Wśród czynników które nasilają migrenę oczną wyróżniamy:
- intensywny stres i nagłe rozluźnienie po stresie,
- zmęczenie i brak snu mogą nasilać migrenę oczną
- odwodnienie,
- nieregularne posiłki lub głodówki,
- jasne światło, olśnienie ekranami, długotrwała praca przy komputerze,
- zmiany hormonalne (szczególnie u kobiet),
- niektóre produkty spożywcze (np. czerwone wino, sery dojrzewające, czekolada, kofeina w nadmiarze).
Regularny tryb życia
Migrena oczna "lubi" rutynę. Pomocne może być:
- regularne godziny snu (7–9 godzin dziennie),
- stałe pory posiłków,
- unikanie gwałtownych zmian w diecie lub aktywności fizycznej,
- dbanie o odpowiednie nawodnienie.
Zarządzanie stresem
Techniki relaksacyjne, takie jak:
- medytacja,
- techniki oddechowe,
- joga,
- spacery na świeżym powietrzu,
mogą znacząco obniżyć ryzyko napadów.
Higiena wzrokowa
Ponieważ długotrwała ekspozycja na ekrany lub ostre światło może wywoływać migrenę oczną, warto:
- stosować przerwy podczas pracy przy komputerze (reguła 20-20-20: co 20 minut patrzeć przez 20 sekund na coś oddalonego o 20 stóp — około 6 metrów),
- unikać zbyt jasnego lub migającego światła,
- używać okularów przeciwsłonecznych w słoneczne dni.
Leczenie profilaktyczne migreny ocznej
W przypadku częstych lub ciężkich napadów lekarz może zalecić leki profilaktyczne, takie jak:
- beta-blokery,
- leki przeciwpadaczkowe,
- niektóre leki przeciwdepresyjne.
Decyzja o ich zastosowaniu zależy od częstości i intensywności objawów.
Śledzenie napadów
Prowadzenie dzienniczka migrenowego (notowanie objawów, potencjalnych wyzwalaczy, godzin snu, diety, stresu) pomaga rozpoznać wzorce i lepiej zarządzać chorobą.
FAQ – Migrena: Najczęściej zadawane pytania
-
Czy dzieci mogą mieć migreny?
Tak, migreny mogą występować już u dzieci, nawet kilkuletnich. Często objawiają się inaczej niż u dorosłych – np. ból może być obustronny, a dominować mogą nudności lub zawroty głowy.
-
Czy migrena może występować bez bólu głowy?
Tak, istnieje tzw. migrena oczna (migrena bez bólu), gdzie występują objawy aury bez późniejszego bólu głowy.
-
Czy można mieć migrenę codziennie?
Tak, przy tzw. przewlekłej migrenie bóle głowy mogą występować przez 15 lub więcej dni w miesiącu przez co najmniej 3 miesiące. Wymaga to specjalistycznego leczenia.
-
Czy aktywność fizyczna pomaga czy szkodzi przy migrenie?
U niektórych osób wysiłek fizyczny wywołuje napad migreny, ale regularna, umiarkowana aktywność może działać profilaktycznie.
-
Czy można mieć migrenę w czasie ciąży?
Tak, ale często w drugim i trzecim trymestrze objawy łagodnieją. Niektóre kobiety doświadczają migreny po raz pierwszy właśnie w ciąży. Leczenie trzeba skonsultować z lekarzem.
-
Czy migrenę można pomylić z innymi chorobami?
Tak, objawy migreny mogą przypominać udar, padaczkę, guza mózgu lub infekcję. Dlatego ważna jest diagnoza lekarska, szczególnie przy pierwszych silnych napadach.
-
Czy leki przeciwmigrenowe uzależniają?
Niektóre mogą prowadzić do nadużywania, zwłaszcza gdy są stosowane zbyt często (np. tryptany, NLPZ). Może to prowadzić do tzw. bólu głowy z odbicia.
-
Czy są naturalne sposoby radzenia sobie z migreną?
Tak, np. regularny sen, techniki relaksacyjne, akupunktura, dieta eliminacyjna, suplementy (np. magnez, witamina B2, koenzym Q10), ale ich skuteczność bywa różna.
-
Jak długo trwa napad migreny?
Typowo od 4 do 72 godzin. U niektórych osób może trwać dłużej – taki stan nazywa się migrenowym statusem i wymaga pilnej pomocy medycznej.
-
Czy kofeina pomaga czy szkodzi?
W małych ilościach może łagodzić migrenę, szczególnie na początku ataku. Jednak jej nadmiar lub nagłe odstawienie może wywołać ból głowy.
