Nebulizacja (Liquid atomization, nebula – mgła) – metoda polegająca na dostarczeniu do dróg oddechowych leku w postaci aerozolu. Nebulizacja to rodzaj inhalacji.
Po co nebulizacja?
Nebulizacja w porównaniu z podaniem doustnym ma wiele zalet. Szczególnie jeśli leki muszą być podawane w chorobach przewlekłych (astma, POCHP, rozedma płuc, mukowiscydoza, itp.), a także u dzieci.
Zalety nebulizacji:
- mniejsze ryzyko działań niepożądanych
- szybszy efekt terapeutyczny
- możliwość podania mniejszych dawek leku
- metoda bezbolesna i nieinwazyjna
- jedyna metoda do podawania niektórych leków
- możliwość jednoczesnego podania kilku leków
- brak konieczności koordynacji wdechu-wydechu (dzieci, osoby starsze i niewspółpracujące)
- możliwość bardzo indywidualnego dawkowania
Wady i ograniczenia nebulizacji:
- ryzyko interakcji leków (przy nieprawidłowej kolejności inhalacji lub błędnym łączeniu leków)
- konieczność posiadania odpowiedniego sprzętu oraz indywidualnych maseczek
- niewłaściwa technika inhalacji
Kiedy stosujemy nebulizację?
- przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz astma
- rozstrzeń oskrzeli
- przewlekłe zakażenia dróg oddechowych
- terapia wspomagająca w ostrych chorobach dróg oddechowych
- w czasie leczenia ogólnoustrojowego (nadciśnienie płucne, podanie sterydów w leczeniu polipów nosa)
- stany zapalne krtani i tchawicy, zespół krupu oraz „szczekający” kaszel
- zapalenie zatok lub alergiczny nieżyt nosa
Przeciwwskazania do nebulizacji
- krwotok z dróg oddechowych
- stany ciężkie (niewydolność serca, dróg oddechowych, gruźlica i nowotwory)
RODZAJE INHALATORÓW
1. INHALATORY TŁOKOWE, PNEUMATYCZNE, KOMPRESOROWE
Najważniejszą częścią jest wspomniany wcześniej nebulizator.
Kompresor (sprężarka) dostarcza strumień powietrza, który „porywa” cząstki i wytwarza mgłę leku w dyszy nebulizatora.
Są to najpowszechniejsze inhalatory. Posiadają wady i zalety.
|
WADY/UTRUDNIENIA
|
ZALETY
|
|
Głośna praca (pomimo deklaracji cichej). Ważne w przypadku niektórych dzieci
|
Cena
|
|
Inhalacja trwa stosunkowo długo – 20-30 minut
|
Szeroki wybór zarówno pod względem wielkości inhalatora jak i jego wyglądu (kaczki, pingwiny itp. dla dzieci)
|
|
Konieczność podłączenia do prądu
|
Tańsze elementy wymienne w porównaniu z inhalatorem membranowym (jeśli inhalator jest używany sporadycznie)
|
|
Konieczność podłączenia całego zestawu maseczek, wężyków i kabli
|
Możliwość inhalacji hipertonicznym roztworem soli fizjologicznej
|
|
Przy częstych inhalacjach – konieczność wymiany zestawu maseczek (szczególnie słabym punktem są przeciekające rurki,wężyki)
|
|
|
Konieczność rozcieńczania leków do wymaganej objętości co wydłuża inhalację
|
|
|
Konieczność inhalacji w pozycji siedzącej
|
|
|
Strata leku – po zakończonej inhalacji zawsze około 13% leku nie zostaje zainhalowana
|
|
2. INHALATORY MEMBRANOWE/SIATECZKOWE – Microlife NEB 800 oraz INTEC MESH
Bardzo wydajne oraz niezwykle ciche inhalatory. Nebulizator pompuje lek przez wibrująca membranę zbudowaną z tysiąca oczek. To powoduje rozbicie leku na mikrocząstki. W inhalatorach tych, nie dochodzi do wzrostu temperatury przez co cząsteczki leku są bardzo stabilne. Także posiadają wady i zalety. Chociaż zalet jest znacznie więcej.
|
WADY/UTRUDNIENIA
|
ZALETY
|
|
Wysoka cena inhalatora
|
BARDZO CICHA praca
|
|
Konieczność wymiany membrany co około 6-12 miesięcy
|
Delikatna mgiełka
|
|
Nie można inhalować hipertonicznych roztworów NaCl oraz Nebu-dose hialuronic i hypertonic
|
Brak przewodów, wężyków i kabli
|
|
|
Możliwość podłączenia do prądu i na baterie
|
|
|
Minimalna pojemność leku 2ml – jeśli taka dawka jest przepisana nie trzeba rozcieńczać NaCl
|
|
|
100 % wydajność – zero strat leku – wszystko zostaje zainhalowane
|
|
|
Szybka inhalacja
|
|
|
Inhalacja nawet w pozycji leżącej (także śpiącej u dzieci) w zależności od producenta.
INTEC MESH – można na leżąco
|
|
|
Łatwość czyszczenia – program samoczyszczący. INTEC MESH – odwrotne czyszczenie – nie ma ryzyka zatkania membrany
|
|
|
Możliwość dokupienia osobnych maseczek
|
|
|
Kompaktowa wielkość – wygodny w podróży
|
Czego nie podajemy poprzez nebulizację?
Olejków eterycznych – niezależnie od rodzaju inhalatora.
Olejki mogą dostawać się tylko do wyższych partii drzewa oskrzelowego. Przedostanie się olejków do pęcherzyków płucnych może doprowadzić do groźnego dla życia skurczu oskrzeli. Jest
to szczególnie niebezpieczne u dzieci.
Jak podawać olejki eteryczne? Kilka zasad…
- olejków eterycznych nie stosujemy u dzieci do 2 roku życia – mogą wywołać skurcz oskrzeli
- olejki eteryczne w formie nierozcieńczonej podajemy 1- 2 kropli na chusteczkę lub poduszkę
- olejki z formie rozcieńczonej podajemy w formie inhalacji parowej – w ciepłej NIE GORĄCEJ WODZIE
- Nie podajemy olejków do gorącej kąpieli dla dzieci. Wysoka temperatura znacznie zwiększa przenikanie olejków przez skórę i niesie za sobą ryzyko działań niepożądanych.
Hipertonicznych roztworów chlorku sodu – w zależności od inhalatora.
Hipertoniczne roztwory chlorku sodu, podajemy tylko w inhalatorach kompresorowych. Nie można ich stosować w inhalatorach membranowych.
Nebu-Dose hialuronic oraz hypertonic
Izotoniczny lub hipertoniczny roztwór chlorku sodu z dodatkiem kwasu hialuronowego. Nie można go stosować w inhalatorach membranowych.
INHALACJE – NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
- Inhalacja powinna trwać 10 -20 minut. Nie powinna trwać dłużej.
- Po inhalacjach sterydami koniecznie płuczemy usta wodą i myjemy twarz
- Maseczki są indywidualne – każda osoba w rodzinie powinna mieć własną maseczkę
- Zestawy maseczek powinno się wymieniać 1- 2 razy w roku w zależności od częstości inhalacji
- Po zakończonej inhalacji nebulizator oraz maseczki dokładnie myjemy lub/i dezynfekujemy.
- Inhalacje przeprowadzamy na siedząco (chyba że stosujemy inhalator membranowy INTEC MESH to można na leżąco)
- Nie zawsze konieczne jest rozcieńczanie leków (zależy to od rodzaju inhalatora)
- Inhalację należy przeprowadzać na spokojnie (dzieci nie mogą płakać)
- Inhalacje ZAWSZE przeprowadzamy przy użyciu maseczek lub ustników.
Nie dopuszczalne jest inhalowanie przy pomocy samego nebulizatora (jest to praktykowane w wielu szpitalach !!). Strata leku przy takiej inhalacji to praktycznie 90%.
- Nie wszystkie leki można łączyć w czasie 1 inhalacji.
- Po inhalacji wskazane jest oklepanie, odkrztuszenie lub/i oczyszczenie nosa z zalegającej wydzieliny
- Maseczka musi szczelnie przylegać do twarzy. W przeciwnym razie istnieje ryzyko nie tylko straty leku, ale także podrażnienia skóry i oczu parami leku.
- Tak zwane smoczki do inhalacji nie są zalecane (pary leków głównie sterydów mogą podrażnić oczy)
- Między inhalacjami należy zachować odstęp
- W czasie inhalacji nie rozmawiamy
- W zależności od inhalatora po 30 minutach inhalacji należy zrobić 30 minut przerwy (zależy od trybu pracy inhalatora).
- W przypadku zapalenia zatok można zastosować końcówkę donosową
- Ustnik jest lepszy niż maseczka (mniejsze straty leku). Ustnik przytrzymujemy zębami
i szczelnie obejmujemy ustami. Ustnik stosujemy od 4-5 roku życia. U młodszych dzieci tylko maseczki.
- Im większe rozcieńczenie leku przy pomocy NaCl tym większa objętość płynu i większe straty leku w nebulizatorze. Najlepszy inhalator membranowy.
- W czasie snu depozycja leku w drogach oddechowych spada. Inhalacje powinno się wykonywać gdy dziecko nie śpi. Oczywiście jeśli inaczej się nie da, to już lepiej inhalować na śpiąco niż w ogóle.
- Na koniec inhalacji należy wstrząsnąć nebulizatorem, aby maksymalnie zainhalować dawkę leku i zmniejszyć straty (nie dotyczy inhalatorów membranowych)
INHALATORY – NAJWAŻNIEJSZE PARAMETRY
- Wielkość cząstek wytworzonego aerozolu - Nebulizator powinien wytwarzać cząstki
o wielkości 1 – 5 um.
- Pojemność rezydualna – ile leku pozostanie w komorze inhalatora po zabiegu. Najlepszym parametrem charakteryzują się inhalatory membranowe. W inhalatorach tych praktycznie 100% leku dociera do układu oddechowego (nic nie pozostaje w komorze inhalatora).
- Głośność – z reguły wszystkie inhalatory kompresorowe są głośne. Najcichsze są inhalatory membranowe
- Wydajność/prędkość nebulizacji – ilość leku rozbijana w ciągu minuty. Parametr ten powinien mieścić się w granicach 0,29-0,35 ml/min. Ma to znaczeniu szczególnie
w przypadku niecierpliwych dzieci.
- Tryb pracy – większość inhalatorów pracuje w systemie 30min pracy/30min przerwy. Należy zwrócić uwagę, iż nawet jeśli w opisie jest zaznaczone „tryb pracy ciągły” to nie oznacza to, że inhalator może pracować ciągle. Po prostu po 30 minutach inhalacji, inhalator sam się wyłączy. Inhalatory membranowe po zakończonej inhalacji także same się wyłączają.
- Badania na lekach – daje to pewność, iż producent nie ma nic do ukrycia. Na konkretnym inhalatorze zostały przeprowadzone badania odnośnie inhalacji konkretnych leków. Mało jest takich producentów. INTEC MESH ma takie badania.
STRATA LEKU W NEBULIZATORZE
Niestety w czasie inhalacji dochodzi do straty leku. Nawet małe pozostałości płynu w nebulizatorze zawierają bardzo duże stężenie leku. Ze względu na budowę anatomiczną oraz fizjologię niemowląt i małych dzieci, zaleca się stosowanie u nich inhalatorów membranowych.
Polecane inhalatory: Microlife 800, INTEC MESH, Microlife NEB 100-1000
